De tijd stroomt. Het enige moment waarop de tijd niet stroomt is wanneer je op je horloge kijkt. Of je horloge nou analoog of digitaal is, wanneer je erop kijkt wordt de tijd in eenheden verdeeld. Deze eenheden worden ook wel: seconden, minuten en uren genoemd. Het verlangen om een natuurlijke stroom in meetbare eenheden te verdelen is één van de belangrijkste kenmerken van het kapitalisme. We kunnen dit proces duidelijk zien wanneer we kijken naar de opkomst van de arbeidsdeling. Voor de industriële revolutie moest een schoenmaker zijn omgeving kennen om het beste hout te vinden en om te weten waar de beste kooplui zaten. Wanneer arbeid een product wordt dat per uur aan een lopende band kan worden verhandeld wordt deze afhankelijkheid van de natuurlijke omgeving overbodig. In een fabriek hebben arbeiders geen kennis over hun leefmilieu meer nodig. Het is niet eens van belang of ze uit een andere stad of een ander land komen. Hoewel deze logica van de arbeidsdeling het mede mogelijk maakt dat de hele wereld één groot dorp wordt waar iedereen elkaar kent, is het in dit globale dorp niet meer nodig om op je omgeving te passen.

Het onderscheid tussen productiestroom en productie-eenheid is een belangrijk thema in een recente publicatie van de ecologist Andreas Malm. In zijn boek: ‘Fossil Capital’ analyseert Malm de opkomst van de op steenkool draaiende stoommachine tijdens de industriële revolutie. Voordat deze stoommachines er waren was waterkracht zoals die door waterraderen werd geleverd de belangrijkste energieleverancier voor de industrie. Het is een misverstand om te denken dat tijdens de industriële revolutie steenkool de concurrentieslag met waterkracht won omdat kolen beter en goedkoper was, dit had daar niks mee te maken. In plaats daarvan was één van de belangrijkste redenen waarom steenkool populairder werd dan waterkracht het feit dat steenkool in productie-eenheden komt terwijl water in een productiestroom wordt geleverd. Het vergt een collectieve inspanning om een productieproces op een waterstroom te draaien: Dammen moeten gemeenschappelijk onderhouden worden en er moeten gezamenlijke afspraken worden gemaakt over eerlijke waterschema’s. Voor een kapitalist die concurreert met andere kapitalisten is zo’n vorm van samenwerking al gauw een tijdrovend karwei. Bovendien is het moeilijk om een productieproces op een stroom te baseren wanneer je arbeiders contracten hebben met vaste uren. Gelukkig was het toen ook al onmogelijk om mensen alleen te betalen en te laten werken wanneer een rivier krachtig genoeg stroomt.

Alhoewel het niet de enige reden was waarom we als samenleving tijdens deze periode verslaafd zijn geraakt aan fossiele brandstof, is het menselijk verlangen om natuurlijke stromen in productie-eenheden te verdelen één van de belangrijkste pijlers onder de hedendaagse klimaatverandering. Als we het systeem willen begrijpen dat onze gemeenschappen en haar omgeving vernielt moeten we leren herkennen hoe het zich in ons landschap uit.